استاندارد طلا چیست؟

استاندارد طلا یک سیستم ارزی ثابت است که در آن ارزش پول یک دولت یا کشور به طلا وابسته است. این در تضاد با سیستم‌های ارزی است که از پول فیات استفاده می‌کنند؛ پولی که توسط دولت صادر می‌شود و به یک کالا وابسته نیست.

استاندارد طلا در طول تاریخ، هم در تمدن‌های باستانی و هم در کشورهای مدرن، مورد استفاده قرار گرفته است. ایالات متحده از استاندارد طلا استفاده می‌کرد اما سرانجام در دهه ۱۹۷۰  آن را کنار گذاشت و اکنون دارای یک سیستم پولی مبتنی بر پول فیات است.

دلار آمریکا و استاندارد طلا

می‌خواهیم درباره دوره‌ای صحبت کنیم که طلا پشتوانه دلار آمریکا بوده است. استاندارد طلا یک سیستم پولی هست که در آن پول کاغذی به مقدار ثابتی طلا تبدیل می‌شود. در واقع در سیتم استاندارد طلا، طلا پشتوانه ارزش پول است.

تثبیت نقش دلار در تجارت بین‌الملل

تا قبل از سال ۱۹۳۱ از پول انگلیس برای تسویه حساب‌های بین‌المللی استفاده می‌شد، از ۱۹۳۱ به اینطرف دلار شد پول واسط در تسویه حساب‌های بین‌المللی.

اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر باشیم از ۱۹۳۳ به اینطرف ایالات متحده از سیستم استاندارد طلا پیروی کرد، سپس در سال ۱۹۳۴، طلا را از ۲۰.۶۷$ در هر اونس به ۳۵$ در هر اونس تغیر داد این موضوع در سیستم استاندارد طلا یک مفهوم دارد:

اگر شما فکر می‌کنید که دلار یک تکه کاغذ است و ارزشی ندارد، می‌توانید ۳۵$ بدهید و یک اونس طلا بگیرید. این مفهوم استاندارد طلا بود.

دلار این‌چنین نقش خودش را در تجارت بین‌الملل تثبیت کرد و دلار شد پول واسط در تجارت بین‌الملل. آمریکا با این کار نشان داد که دلار فقط یک تکه کاغذ نیست و دلار به اندازه طلا خوب است.

سوت پایان دوره استاندارد طلا

ابتدا، همانطور که از نام استاندارد طلا پیداست، بیشتر پول‌ها مستقیماً با طلا مرتبط بودند. مردم می‌توانستند وارد بانک شوند و یک تکه پول کاغذی را به طلا تبدیل کنند. اما پس از سال ۱۹۴۵، اوضاع تغییر کرد. افراد دیگر مجاز به مبادله پول کاغذی با طلا نبودند، اما بانک‌های مرکزی مجاز بودند.

در سالهای پایانی دهه ۶۰ میلادی برخی از کشورها مثل فرانسه گفتند که مگر آمریکا نمی‌گوید که دلار به اندازه طلا خوب هست و هر زمان خواستید می‌توانید دلار را با طلا عوض کنید. بسیار خب؛ این دلار، معادلش طلا به ما بدهید.

از اونجایی که این موضوع ذخایر طلای آمریکا را تحت تاثیر قرار می‌داد، در نهایت در سال ۱۹۷۱، نیکسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا، سوت پایان رو به صدا در آورد و گفت دیگه طلا پشتوانه دلار نیست و نمیشه دلار را به طلا تبدیل کرد.

بنابراین دوره استاندارد طلا به پایان رسید و امروزه روز پشتوانه هیچ پولی در جهان طلا نیست و استاندارد طلا توسط هیچ دولتی اجرا نمی‌شود.

چرا طلا مورد استفاده قرار گرفت؟

اکثر طرفداران پول کالایی، طلا را به‌عنوان واسطه مبادله انتخاب می‌کنند به‌دلیل ویژگی‌های ذاتی آن.

طلا کاربردهای غیرپولی دارد، به‌ویژه در جواهرات، الکترونیک و دندان‌پزشکی، بنابراین همواره باید حداقل سطحی از تقاضای واقعی را حفظ کند.

برخلاف الماس، طلا به طور کامل و یکنواخت قابل تقسیم است بدون اینکه ارزش خود را از دست بدهد و در طول زمان خراب نمی‌شود.

جعل کامل آن غیرممکن است و طلا موجودی ثابتی دارد؛ تنها مقدار محدودی طلا بر روی زمین وجود دارد و تغیر قیمت به سرعت استخراج محدود است.

مزایا و معایب استاندارد طلا

استاندارد طلا دارای مزایای متعددی است که یکی از مهم‌ترین آنها ثبات قیمتی است. این یک مزیت بلندمدت است که سیستم استاندارد طلا ایجاد می‌کند و باعث می‌شود دولت‌ها نتوانند به‌راحتی با افزایش عرضه پول، قیمت‌ها را افزایش دهند.

در چنین سیستمی، تورم نادر است و ابرتورم رخ نمی‌دهد زیرا عرضه پول تنها زمانی می‌تواند افزایش یابد که ذخایر طلا افزایش یافته باشد.

به همین ترتیب، استاندارد طلا می‌تواند نرخ‌های ثابت بین‌المللی بین کشورهایی که از آن استفاده می‌کنند فراهم کند و عدم قطعیت در تجارت بین‌المللی را کاهش دهد.

اما این سیستم ممکن است باعث ایجاد عدم توازن بین کشورهایی که از استاندارد طلا استفاده می‌کنند، شود. کشورهایی که طلا تولید می‌کنند ممکن است نسبت به کشورهایی که این فلز گرانبها را تولید نمی‌کنند، مزیت داشته باشند و در نتیجه ذخایر آنها افزایش یابد.

طبق نظر برخی از اقتصاددانان، استاندارد طلا ممکن است مانع کاهش رکودهای اقتصادی شود زیرا توانایی دولت‌ها در افزایش عرضه پول را محدود می‌کند؛ ابزاری که بسیاری از بانک‌های مرکزی برای تقویت رشد اقتصادی به کار می‌گیرند.

مزایای استاندارد طلا

در ادامه برخی از مزایایی که استاندارد طلا برای اقتصاد کشورها به همراه دارد مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• ثبات قیمت:

استفاده از استاندارد طلا ثبات قیمت‌ها را تضمین می‌کند زیرا ارزش پول به یک مقدار ثابت از طلا مرتبط است.

• پیشگیری از تورم:

عرضه پول تنها زمانی می‌تواند افزایش یابد که ذخایر طلا افزایش یابد، بنابراین تورم و ابرتورم، نادر هستند.

• ثبات نرخ ارز بین‌المللی:

زمینه نرخ‌های ثابت در ارزهای بین‌المللی را فراهم می‌کند، در نتیجه عدم قطعیت در تجارت‌بین‌المللی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

معایب استاندارد طلا

استاندارد طلا علاوه براینکه می‌تواند مزایایی زیادی را برای اقتصاد کشورها به ارمغان بیاورد، می‌تواند زمینه‌ساز برخی مشکلات نیز برای اقتصادها شود. در ادامه برخی از این معایب عنوان شده است:

• عدم توازن بین کشورها:

کشورهای تولیدکننده طلا مزیت بیشتری نسبت به کشورهای غیرتولیدکننده دارند و ممکن است ذخایر آنها بیشتر شود.

• محدودیت در رشد اقتصادی:

ممکن است توانایی دولت‌ها در استفاده از سیاست‌های پولی برای کاهش رکودهای اقتصادی و تقویت رشد محدود شود. زیرا توانایی دولت‌ها در افزایش عرضه پول را محدود می‌کند؛ ابزاری که بسیاری از بانک‌های مرکزی برای تقویت رشد اقتصادی به کار می‌گیرند.

استاندارد طلا در مقابل پول فیات

همانطور که از نامش پیداست، اصطلاح استاندارد طلا به یک سیستم پولی اشاره دارد که در آن ارزش ارز بر پایه طلا قرار دارد.

در مقابل، یک سیستم فیات (Fiat) یک نظام پولی است که ارزش ارز در آن بر اساس هیچ کالای فیزیکی تعریف نمی‌شود و به‌طور دینامیک نسبت به سایر ارزها در بازارهای ارز خارجی نوسان می‌کند.

اصطلاح “فیات” از کلمه لاتین fieri به‌معنای عمل یا حکم خودسرانه گرفته شده است. براساس این ریشه‌شناسی، ارزش ارزهای فیات در نهایت بر این واقعیت استوار است که آنها به عنوان پول قانونی توسط حکم دولت تعریف شده‌اند.

پول فیات، پولی است که هیچ کالای پشتوانه‌ای ندارد، اما دولت آن را به عنوان وجه رایج اعلام کرده و شما برای پرداخت مالیات یا سایر پرداخت‌ها به آن نیاز دارید.

در دهه‌های قبل از جنگ جهانی اول، تجارت بین‌المللی بر اساس چیزی که به عنوان استاندارد طلای کلاسیک شناخته می‌شود، انجام می‌شد. در این سیستم، تجارت بین کشورها با استفاده از طلای فیزیکی تسویه می‌شد. کشورهای دارای مازاد تجاری (صادرات بیشتر از واردات)، طلا را به عنوان دریافت برای صادرات خود جمع‌آوری می‌کردند.

در مقابل، کشورهای دارای کسری تجاری شاهد کاهش ذخایر طلای خود بودند، زیرا طلا به عنوان پرداخت برای واردات از آن کشورها خارج می‌شد.

چه زمانی ایالات متحده استاندارد طلا را رها کرد؟

ایالات متحده به‌طور رسمی در سال ۱۹۷۱ در دوران ریاست‌جمهوری نیکسون، استفاده از استاندارد طلا را متوقف کرد. در آن زمان، تورم در حال افزایش بود و تهدیدی از جریان طلا به چشم می‌خورد. دولت نیکسون تبدیل‌پذیری دلار به طلا را پایان داد و به سیستم برتون وودز خاتمه داد.

چه چیزی جایگزین استاندارد طلا شد؟

استاندارد طلا در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر با پول فیات جایگزین شد. پول فیات ارز دولتی است که هیچ کالای پشتوانه‌ای ندارد، اما دولت اون رو به عنوان وجه رایج اعلام کرده و شما برای پرداخت مالیات یا سایر پرداخت‌ها به آن نیاز دارید.

در اصل این پول از اونجایی ارزش دارد که ما ارزش اون رو باور داریم. پول فیات شامل اسکناس‌های کاغذی و سکه‌های فلزی است.

آیا هنوز کشورهایی از استاندارد طلا استفاده می‌کنند؟

در حال حاضر، هیچ کشوری از استاندارد طلا استفاده نمی‌کند. کشورها استاندارد طلا را به نفع پول فیات رها کرده‌اند. با این حال، کشورها همچنان ذخایر طلا را نگه می‌دارند.